Τέσσερις μήνες συμπληρώνεται στις 18/4 χωρίς τον Νικολάι Ντρεπένκιν. Για πολλούς στην Κύπρο ήταν ο «δάσκαλος» τις χειροσφαίρισης ο οποίος ήρθε στο νησί μας και άλλαξε την ιστορία του Κυπριακού χάντμπολ. Ο άνθρωπος ο αθλητής ο παγκόσμιος πρωταθλητής ο οποίος δεν δίστασε να έρθει στην Κύπρο να πάρει από το χέρι τους χειροσφαιριστές μας και να τους οδηγήσει το επόμενο τους βήμα.

Στις 18/01/25 ο Νικολάι Ντρεπένκιν «έφυγε» για το μακρύ ταξίδι και κάνοντας ένα γύρο στο διαδίκτυο πέσαμε σε μια μεγάλη συνέντευξή του. Ανάμεσα σε άλλα κάνει αναφορά στο Κυπριακό χάντμπολ και σε πιο επίπεδο βρισκόταν όταν ήρθε στο νησί μας.

Χαρακτηριστική ήταν η δήλωση του. «Δεν υπήρχε καμία έννοια των τριών βημάτων. Μπορούσες να κάνεις τρία βήματα, να αναπηδήσεις την μπάλα στο έδαφος και μετά άλλα τρία. Έτσι έπαιζαν το χάντμπολ 11 εναντίον 11. Οι ρίψεις γίνονταν μόνο με άλμα. Και τόσο πρωτόγονα… Η άμυνα ήταν όπως στο μπάσκετ με σταυρωμένα χέρια», τόνισε μεταξύ άλλων ο αείμνηστός Νικολάι Ντρεπένκιν.

Την συνέντευξη την έδωσε στις 18 Ιουλίου του 2020 στην ιστοσελίδα handballfast.com.

Πιο κάτω αυτούσια η συνέντευξη του:

 Γιατί, όταν το 1993 έγινε αίτημα από την Κύπρο να σταλεί προπονητής χάντμπολ, η Μόσχα έκανε την πρόταση σε εσάς; «Εκείνη την περίοδο ήμουν προπονητής της ρωσικής ομάδας νέων. Η Κυπριακή Ομοσπονδία Χάντμπολ επικοινώνησε πρώτα με τη ρωσική πρεσβεία και έπειτα με την Ομοσπονδία της Μόσχας. Πρότειναν τρεις υποψηφίους. Ο πρώτος ήταν ο Βίκτορ Πάλιτς Μαχόριν. Δυστυχώς, σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα λίγο πριν από το ταξίδι στην Κύπρο. Ένας σπουδαίος παίκτης, ένας υπέροχος άνθρωπος. Πιστεύω πως με την τεράστια εμπειρία του θα μπορούσε να βοηθήσει οποιαδήποτε χώρα αναπτυσσόταν στον τομέα του χάντμπολ. Ο δεύτερος υποψήφιος ήταν ο Βλαντιμίρ Φεντόροβιτς Μόροζοφ. Όμως, κατά τη διαδικασία εξέτασης των υποψηφιοτήτων, ελήφθη υπόψη και η ηλικία. Δυστυχώς, δεν είναι πλέον μαζί μας. Κάποτε προπονούσε την Κουντσέβο και την ομάδα νέων της ΕΣΣΔ με τη δική του συμβολή γίναμε οι πρώτοι παγκόσμιοι πρωταθλητές νέων». 

Νικολάι Ντρεπένκιν: Από την Εθνική Ομάδα της Κύπρου στο SPE Στροβόλου – Μια Ιστορία 23 Χρόνων

Πώς καταλήξατε εσείς μετά τον θάνατο του Βίκτορ Πάλιτς; «Γενικά, μετά τον θάνατο του Βίκτορ Πάλιτς, η επιλογή έπεσε σε εμένα. Στην αρχή ήμουν διστακτικός. Πρώτον, γιατί ήταν μια άγνωστη χώρα. Δεύτερον, η γλώσσα. Σκεφτόμουν ότι η εκμάθηση των ελληνικών θα ήταν πολύ δύσκολη για μένα. Ζήτησα δύο ημέρες να το σκεφτώ. Μίλησα με την οικογένειά μου και αποφασίσαμε ότι έπρεπε να το προσπαθήσουμε. Γιατί όχι; Έτσι, για δύο χρόνια ήμουν προπονητής της Εθνικής Ομάδας της Κύπρου»

Γιατί μόνο δύο χρόνια; «Είχαμε υπογράψει συμβόλαιο για αυτή την περίοδο. Παλαιότερα, στην Κύπρο οι εκλογές για την προεδρία της Ομοσπονδίας διεξάγονταν κάθε δύο χρόνια. Μετά ήρθε ένας νέος πρόεδρος. Βλέποντας ότι η ανάπτυξη του χάντμπολ δεν προχωρούσε ομαλά, ζήτησε τη βοήθεια ενός Ρώσου ειδικού»

Η ιστορία εξελίχθηκε κάπως έτσι: «Έπρεπε να βοηθήσω πολύ στη διαδικασία προπόνησης και στα κλαμπ. Μετά τον πρώτο χρόνο, μου έγινε πρόταση συμβολαίου από την ΣΠΕ Στροβόλου. Εκείνη την εποχή, ήταν ο ισχυρότερος και πλουσιότερος σύλλογος της χώρας. Ο Στρόβολος είναι μια περιοχή στη Λευκωσία και η ΣΠΕ ήταν μια εμπορική τράπεζα. Τους είπα για το συμβόλαιο που είχα με την Εθνική Ομάδα. Ο πρόεδρος του συλλόγου μου πρότεινε να δουλέψω με τους νέους. Η Ομοσπονδία μου επέτρεψε να αναλάβω δύο παιδικές ομάδες. Μετά από δύο χρόνια, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας άλλαξε. Ένας από τους διπλωμάτες της ρωσικής πρεσβείας, ο Όλεγκ Πετρόβιτς Σοσνόφσκι, μου πρότεινε κάποτε να προσθέσω μια ρήτρα στο συμβόλαιο: αν κάποιος σύλλογος ήθελε να με προσλάβει μετά τη λήξη της συμφωνίας, έπρεπε να καταβάλει αποζημίωση. Ο Όλεγκ Πετρόβιτς με βοήθησε να υπογράψω το συμβόλαιο και γενικά με επέβλεπε, για το οποίο του είμαι πολύ ευγνώμων. Φυσικά, στην Κύπρο, όπου το χάντμπολ είναι μη επαγγελματικό και κάθε δεκάρα μετράει, κανείς δεν θα ενδιαφερόταν να πληρώσει για να με αποκτήσει. Όμως ο παλιός πρόεδρος της Ομοσπονδίας, αφού συζήτησε με τον πρόεδρο του συλλόγου, αφαίρεσε αυτή τη ρήτρα και μου επέτρεψε να αποχωρήσω. Έτσι δούλεψα για είκοσι τρία χρόνια στη ΣΠΕ Στροβόλου. Και μετά, η τράπεζα, και μαζί της ο σύλλογος, έκλεισαν»

Από την ΣΠΕ Στροβόλου στον Παρνασσό: Ο Νικολάι Ντρεπένκιν Αφηγείται την Πορεία του στο Κυπριακό Χάντμπολ
Είναι ο Παρνασσός Στροβόλου, στον οποίο μετακόμισε ο Γιέγκορ Εβντοκίμοφ, συνδεδεμένος με το SPE Στροβόλου; «Έχω δουλέψει μόνο μία σεζόν στον Παρνασσό. Δεν έχει σχέση με την ΣΠΕ ως τέτοιο. Αλλά είναι σύλλογος από την περιοχή μας τον Στρόβολο. Δεν είναι ιδιαίτερα πλούσιος. Η τράπεζα τού παρείχε κάποια υποστήριξη του αγόρασε στολές, βοήθησε με μπάλες. Όταν η ΣΠΕ έκλεισε, όλοι οι αθλητές του συλλόγου, συμπεριλαμβανομένων και των δικών μου παικτών, μετακινήθηκαν στον Παρνασσό. Την πρώτη σεζόν, η ομάδα κατέκτησε το Κύπελλο και πήρε τη δεύτερη θέση. Τη δεύτερη χρονιά, κέρδισε τα πάντα. Πέρυσι, κατέκτησε το Σούπερ Καπ. Ήμασταν επίσης πρώτοι στο πρωτάθλημα. Όμως λόγω του κορωνοϊού, το τουρνουά διακόπηκε. Και η Ομοσπονδία δεν τόλμησε να ανακηρύξει πρωταθλητή. Παρόλο που ήμασταν επτά βαθμούς μπροστά και απέμενε μόνο μία αγωνιστική. Λέγοντας ότι, αφού δεν τελείωσε το πρωτάθλημα, δεν μπορούσε να κριθεί ο νικητής. Έχουμε καλούς Κύπριους παίκτες. Πολλούς από αυτούς τους προπονώ από όταν ήταν έξι ετών. Δεν χρειαζόμαστε πραγματικά ξένους. Υπάρχει ένας χειροσφαιριστής από την Ελλάδα. Και τώρα έχουμε και τον Γιέγκορ. Πιστεύω ότι η ομάδα θα παλέψει για την πρώτη θέση. Τα τελευταία δύο χρόνια δουλεύω αποκλειστικά με τους νέους. Πριν από αυτό, εργάστηκα για λίγο με την ανδρική ομάδα του ΑΠΟΕΛ. Η ποδοσφαιρική ομάδα του συλλόγου είναι από τις ισχυρότερες στη χώρα. Πέρασα έναν χρόνο στην ομάδα χάντμπολ και μετά έφυγα για τον Παρνασσό»

Όταν φτάσατε στην Κύπρο και είδατε το επίπεδο του χάντμπολ, τρομοκρατηθήκατε; «Ήταν ένας εφιάλτης. Δεν μπορείς να το εξηγήσεις από το τηλέφωνο. Πρέπει να το δεις. Η ντρίμπλα ήταν ίδια με αυτήν του μπάσκετ. Δεν υπήρχε καμία έννοια των τριών βημάτων. Μπορούσες να κάνεις τρία βήματα, να αναπηδήσεις την μπάλα στο έδαφος και μετά άλλα τρία. Έτσι έπαιζαν το χάντμπολ 11 εναντίον 11. Οι ρίψεις γίνονταν μόνο με άλμα. Και τόσο πρωτόγονα… Η άμυνα ήταν όπως στο μπάσκετ με σταυρωμένα χέρια. Εξήγησα στους καλύτερους παίκτες πώς να κάνουν τρία βήματα, πώς να πασάρουν την μπάλα και πώς να ρίχνουν από σταθερή θέση. Στην αρχή πραγματικά τρομοκρατήθηκα. Αλλά μάθαμε σιγά σιγά. Ένας από τους καλούς μου φίλους τελικά βρέθηκε στην EHF και άρχισε να πηγαίνει σε σεμινάρια. Ήταν έξυπνος. Με στήριξε, εξηγούσε στους παίκτες πού ήταν το διπλό ντρίμπλινγκ, πού το βήμα… Δεν μιλούσα ακόμη τόσο καλά τη γλώσσα». 

Μετακομίσατε στην Κύπρο στα 35 σας. Σας πρότειναν τότε να συνεχίσετε να αγωνίζεστε; «Εκείνη την εποχή επιτρεπόταν να υπάρχει μόνο ένας ξένος σε κάθε ομάδα. Χρειαζόντουσαν παίκτες χειροσφαίρισης που να μπορούν να σουτάρουν. Κάθε σύλλογος είχε έναν παίκτη από τη Νιγηρία που ήταν σχεδόν δύο μέτρα ψηλός. Οι Κύπριοι δεν ήταν αρκετά ψηλοί ή προπονημένοι για να σταματήσουν τους Νιγηριανούς, οι οποίοι έριχναν μόνο με άλμα και με μεγάλη δύναμη. Οι ντόπιοι τούς έπαιρναν ως παράδειγμα. Αλλά ένας παίκτης δύο μέτρων μπορούσε να πηδήξει και να ρίξει πάνω από το μπλοκ. Αν όμως είσαι ένα ογδόντα; Δεν το καταλάβαιναν αυτό. Αν οι Νιγηριανοί έριχναν πάνω από τον Γεγκόρ, θα ήταν αλλιώς. Εκείνος άρχισε να μαζεύει παίκτες από παντού. Έβγαλε έναν τύπο από ομάδα μπάσκετ που δεν έπαιζε καν. Του είπε: «Θα είσαι στην εθνική εδώ». Και εθνική ομάδα — αυτό ακούγεται ωραία. Παρεμπιπτόντως, θυμήθηκα ένα περιστατικό. Είχα μια πολύ καλή ομάδα κάτω των 16. Σε ένα τουρνουά στην Ιταλία, παίξαμε με την ισπανική Γκρανογιέρς. Κερδίσαμε με διαφορά επτά ή οκτώ γκολ. Στο τέλος, τα παιδιά μου έκαναν ένα «throw-in», ένα άλμα στον αέρα με σουτ. Μετά τον αγώνα, είδα δύο παιδιά από τη Ζαπορίζια να πλησιάζουν. Παλιά έπαιζαν στη ZAS. Και ο ένας τους είπε: «Βλέπω: η Κύπρος κερδίζει την Ισπανία, και κάνει και “throw-ins”. Ουάου! Τώρα είναι ξεκάθαρο ότι αυτό δεν θα μπορούσε να έχει συμβεί χωρίς εσένα». Μας κάλεσαν στη Ζαπορίζια για ένα τουρνουά, αλλά δεν υπήρχε τρόπος να πάμε. Γενικά, ήμασταν σε άνοδο μέχρι το 2013-2014, όταν όλα κατέρρευσαν. Άρχισαν να παγώνουν τις καταθέσεις στην Κύπρο. Και όλα όσα είχαμε χτίσει πήγαν χαμένα. Σταμάτησαν να μας πληρώνουν. Άρχισαν τα προβλήματα με την ΣΠΕ. Ήταν η μόνη εγχώρια τράπεζα που έδινε στεγαστικά δάνεια. Ο κόσμος άρχισε να έχει προβλήματα με τη δουλειά του. Και αφού γινόταν αυτό, η τράπεζα δεν μπορούσε να πάρει πίσω τα λεφτά. Και η ΣΠΕ κατέρρευσε. Πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να κάνουν αγωγές στο κράτος, γιατί υπήρξαν ποινές. Τώρα η κατάσταση έχει αρχίσει να εξομαλύνεται κάπως»

Πρόσφατα, η εθνική ομάδα της Κύπρου ηττήθηκε από το Βέλγιο, σημειώνοντας μόλις επτά γκολ στον αγώνα. Είναι αυτό αποτέλεσμα των δυσκολιών που περιγράψατε; « Ναι. Επιπλέον, υπάρχουν και προβλήματα στην ομοσπονδία. Ο πρόεδρος που ανέλαβε μετά την αποχώρησή μου από την εθνική ομάδα είναι ακόμη στη θέση του. Είναι πλέον 85-86 ετών. Πρώην στρατηγός. Όταν πρωτοήρθε, υπήρχε η διάθεση να γίνει κάτι. Τώρα, δεν είναι πια έτσι. Τα παιδιά έχουν πολλά προβλήματα με τον προπονητή. Πριν από τον αγώνα με το Βέλγιο, οκτώ ή εννιά παίκτες αρνήθηκαν να παίξουν με την εθνική ομάδα. Όχι άμεσα, αλλά για διάφορους λόγους. Ήταν αντιεπαγγελματικό. Έλεγαν πως δεν μπορούσαν να πάρουν άδεια από τη δουλειά τους γιατί θα έχαναν μέρος του μισθού. Έψαχναν δικαιολογίες. Τα επτά γκολ είναι αποτέλεσμα όλων αυτών, αλλά δεν αντικατοπτρίζουν το επίπεδο του κυπριακού χάντμπολ. Ακόμα κι αν το άθλημα έχει πέσει, ο κόσμος καταλαβαίνει γιατί συνέβη αυτό και βλέπει πως είναι απαραίτητο να υπάρξει προσπάθεια. Απλώς δεν υπάρχουν οι ευκαιρίες αυτή τη στιγμή. Έχει εμφανιστεί ένας νέος σύλλογος. Όμως προπονητής ήρθε ένας Έλληνας. Πήρε δέκα συμπατριώτες του, έναν Σέρβο και έναν Κροάτη. Οι παίκτες από την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θεωρούνται ξένοι. Ξένοι, όμως, είναι. Και το κυπριακό χάντμπολ υποφέρει από αυτό. Μία άλλη ομάδα είναι το πρώην «Cyprus College». Πήγαινε βήμα-βήμα, αλλά τώρα έχει πάρει διαφορετικό δρόμο. Στα παιδικά τμήματα σχεδόν δεν υπάρχουν προπονητές. Απλώς στρατολογούν φοιτητές από την Ελλάδα. Η εκπαίδευση κοστίζει, αλλά οι Έλληνες σπουδάζουν δωρεάν. Και οι Κύπριοι; Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος που το χάντμπολ έχει πάρει την κατιούσα». 

Άκουσα ότι κάποτε προπονείτε πέντε ομάδες ταυτόχρονα στην Κύπρο: «Όχι, δεν προπονούσα πέντε. Αυτό είναι ανέφικτο. Πάντα είχα δύο ομάδες υποδομής συν την ανδρική ομάδα. Γι’ αυτό και έμεινα τόσο πολύ. Έφτιαχνα μόνος μου παίκτες για την πρώτη ομάδα. Έπαιρνα παιδιά από εννιά, δέκα ετών — και τα δούλευα, τα τελειοποιούσα. Νομίζω πως κατάφερα να πετύχω κάποια αποτελέσματα. Κατέκτησα το Κύπελλο, το Σούπερ Καπ και το Πρωτάθλημα εννέα συνεχόμενες φορές. Έχασα ένα πρωτάθλημα. Αλλά ήταν ατυχία. Υπήρχαν πολλοί τραυματισμοί. Χάσαμε με ένα γκολ και ήρθαμε ισόπαλοι με τον πρωταθλητή. Και έχω έντεκα Κύπελλα Κύπρου. Κατακτήσαμε τον τελευταίο τίτλο λίγο πριν διαλυθεί η ομάδα. Η τράπεζα είχε ήδη σταματήσει να τη χρηματοδοτεί. Προπονούσαμε μόνο με ενθουσιασμό. Συνέχισα να δουλεύω από σεβασμό προς τον πρόεδρο της τράπεζας και του συλλόγου. Δεν έπαιρνα πια τίποτα από την SPE. Μετά από εκείνη τη νίκη, συγκινήθηκε τόσο που δάκρυσε και ήταν τόσο χαρούμενος, που πλήρωσε ένα γλέντι σε ταβέρνα. Έφτασα επίσης μέχρι τον τρίτο γύρο του Κυπέλλου EHF. Για πρώτη φορά στην ιστορία του κυπριακού χάντμπολ. Αν και, υπήρξε μια περίπτωση που πράγματι δούλεψα με τέσσερις ομάδες. Ή, για να είμαι ακριβής, μου ζήτησαν να βοηθήσω έναν γυναικείο σύλλογο, που στη συνέχεια έγινε και αυτός «ΣΠΕ Στροβόλου». Εκείνη τη χρονιά, κατακτήσαμε το Κύπελλο Κύπρου».

 Είναι αλήθεια ότι για ένα διάστημα επιστρέψατε στη Μόσχα, αλλά μετά φύγατε ξανά για την Κύπρο; «Όχι. Ήθελα να επιστρέψω. Στην ουσία, η σύζυγός μου κι εγώ είχαμε αποφασίσει ότι θα επιστρέφαμε. Ωστόσο, ήθελα και να δουλέψω. Νιώθω ακόμα δυνατός, μπορώ να προσφέρω κάτι στο ρωσικό χάντμπολ. Πήρα τηλέφωνο έναν καλό μου φίλο, πρώην συμπαίκτη, τον Νικολάι Τσιγκάρεφ. Δούλευε στο Σχολείο Ολυμπιακών Εφεδρειών. Αλλά μου είπε: δυστυχώς, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις. Τι να έκανα; Κατάλαβα ότι δεν ήμουν πια στην κατάλληλη ηλικία για να ξεκινήσω παιδιά από την αρχή, αλλά θα μπορούσα να παίρνω δεκαπεντάχρονους, να τους προπονώ μέχρι τα είκοσι, να τους παραδίδω και να ξεκινούσα πάλι με άλλους. Δεν ήθελα πια να ασχοληθώ με την ανδρική ομάδα. Όμως το προπονητικό επιτελείο ήταν πλήρες. Και δεν ήθελα να φύγει κάποιος για να πάρω εγώ τη θέση του. Τα παιδιά μου έλεγαν: «Έλα, κόουτς, πήγαινε στον Παρνασσό, βοήθησέ μας». Στην ουσία, δεν με ενδιαφέρει πλέον η ανδρική ομάδα. Ο προπονητής του συλλόγου, που είναι μαθητής μου, μου ζητά να του ετοιμάσω τέσσερις-πέντε παίκτες. Υπάρχουν ταλαντούχοι, καλά παιδιά. Αλλά είναι πάλι αυτό το επίπεδο της Κύπρου. Και μετά τι; Πουθενά. Δεν μπορείς καν να παίξεις αξιοπρεπή φιλικά. Το να πας κάπου είναι μεγάλο πρόβλημα. Αν και αυτό που βοήθησε την «SPE Στροβόλου» ήταν ότι για είκοσι χρόνια πηγαίναμε με όλες τις ομάδες στο τουρνουά στην Ιταλία. Χάρη σε αυτό, καταφέραμε να ανεβάσουμε το επίπεδο»

Γιατί δεν εμφανίστηκε ούτε ένας παίκτης επιπέδου Ευρώπης στην Κύπρο τα τελευταία τριάντα χρόνια; «Είχαμε παίκτες καλού επιπέδου. Και θα μπορούσαν να παίξουν στην Ευρώπη. Ένας από αυτούς είναι ο σημερινός προπονητής του Παρνασσού. Τον είχαν καλέσει στην Ελβετία, στην Ιταλία… Υπάρχει επίσης ένας αριστερόχειρας που παίζει ακόμα στα 38 του. Κάποτε, σε τουρνουά στην Ιταλία, επιλέχθηκαν οι δεκαέξι καλύτεροι παίκτες και μπήκε κι αυτός στην ομάδα. Τον κάλεσαν στην Ελβετία, στη Γερμανία… Δεν πήγε. Γιατί; Επειδή ο πρόεδρος είχε κανονίσει σχεδόν για όλα τα παιδιά της ομάδας μας να δουλεύουν στην τράπεζα. Και τι σημαίνει δουλειά εκεί; Είναι εξασφάλιση για το μέλλον. Ακόμη κι αν τραυματιστείς ή αποσυρθείς, υπάρχει σταθερός μισθός, και στη συνέχεια σύνταξη — και μάλιστα αξιοπρεπής. Από χίλια μέχρι χίλια πεντακόσια ευρώ. Και αν πας στην Ευρώπη, μπορεί να παίξεις μία-δύο σεζόν και μετά να τραυματιστείς έτσι ώστε να μη ξαναπαίξεις ποτέ. Και δουλειά δεν υπάρχει. Στην τράπεζα οι άνθρωποι είναι εξασφαλισμένοι. Πολλοί καλοί παίκτες που είχαν προσκλήσεις, δεν ήθελαν να φύγουν»

Κάποτε έπαιξαν στον SPE Στροβόλου οι Λευκορώσοι Βλαντιμίρ Χουζέεφ και Βιτάλι Τίτοφ. Ήρθαν με δική σας εισήγηση; Όχι. Πιθανόν να ήρθαν μέσω μάνατζερ. Τον Βιτάλι τον παρακολουθούσα. Μέχρι πρόσφατα έκανε πολλές προσπάθειες. Έχει εξαιρετική σχολή — τη δική μας, τη σοβιετική. Τεχνική, σουτ, αντίληψη του γηπέδου… Αλλά δεν τον κάλεσαν ποτέ στην εθνική Λευκορωσίας. Ίσως θα έπρεπε να τον προτείναμε στον Μαξίμοφ για την εθνική Ρωσίας; Τότε όλα ήταν εύκολα. Δεν τον χρειάζονταν στη Λευκορωσία, αλλά πιστεύω ότι θα μπορούσε να φανεί χρήσιμος στη Ρωσία. Κάποια στιγμή είχε έρθει κι ένας Ρώσος — ο Σεργκέι Ταρασένκο. Επίσης πολύ καλός παίκτης. Αλλά γνώρισε έναν φίλο που του πρότεινε συμβόλαιο στην Ιταλία, όπου έδιναν περισσότερα χρήματα. Και έφυγε.

Ένας από τους μαθητές σας είναι ο πρώην τερματοφύλακας του Σπαρτάκ, Χριστόφορος Νούγκοβιτς. Πώς ήταν σαν παιδί; Ήταν ένα αδύνατο παιδί. Αλλά γεροδεμένος και με τεράστια θέληση. Και την έχει ακόμα. Πιστεύω πως τον βοήθησα σε αυτό. Λέω στα παιδιά: χωρίς προσωπική εξάσκηση δεν θα πετύχετε. Είναι από αυτούς που τρέχουν ανώμαλο δρόμο, σηκώνουν βάρη. Εργάτης. Για Κύπριο, έχει πετύχει πάρα πολλά. Είναι δύσκολο να πετύχεις περισσότερα. Πλησιάζει τα τριάντα ένα. Είναι αρχηγός της εθνικής και έχει πολλές νίκες στο ενεργητικό του. Θυμάμαι όταν είχε έρθει ο Γιούρι Σεφτσόφ να αναλάβει την εθνική Λευκορωσίας. Έφερε την ομάδα εδώ για κάποια φιλικά παιχνίδια. Στο τέλος, η μπάλα χάθηκε από τους Κύπριους. Ένας από τους καλύτερους παίκτες του αγώνα ήταν ο Νούγκοβιτς. Βοήθησε την ομάδα να πετύχει εκείνη τη σημαντική νίκη.

Έχετε πλέον κυπριακή υπηκοότητα; Ναι. Έχω διπλή. Πήρα την κυπριακή υπηκοότητα το 2004-2005.

Έχετε πλέον γίνει 100% κομμάτι της κοινωνίας εδώ; Δεν μπορώ να το πω αυτό. Και δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να γίνει «ένας από αυτούς». Φυσικά, η υπηκοότητα βοηθά πολύ στην επίλυση διαφόρων ζητημάτων. Βρίσκω κοινή γλώσσα με όλους. Μιλάω άριστα ελληνικά. Αλλά η νοοτροπία είναι διαφορετική. Αν και οι Κύπριοι είναι πολύ καλοί, φιλικοί άνθρωποι.

 Όταν έχει λιακάδα όλο τον χρόνο, είναι πάντα καλή η διάθεσή σας; Σχεδόν πάντα, ναι. Μερικές φορές ξυπνάς στις αρχές της άνοιξης ή στα τέλη του φθινοπώρου και ο ουρανός είναι συννεφιασμένος. Η διάθεση είναι κάπως βαριά. Αλλά όταν λάμπει ο ήλιος, η ψυχή γεμίζει χαρά. Ίσως αυτό ακριβώς να λείπει από τη Μόσχα.

Η διαίρεση της χώρας σε ελληνοκυπριακό και τουρκοκυπριακό τμήμα προκαλεί κάποια ενόχληση; Καμία. Παλαιότερα, την Ημέρα της Ανεξαρτησίας, οι Ελληνοκύπριοι πήγαιναν στη γραμμή διαχωρισμού και απευθύνονταν στους Τούρκους: «Συμπεριφερθήκατε λάθος, καταλάβατε μέρος του νησιού». Όμως οι Ελληνοκύπριοι δεν αφαίρεσαν ποτέ την τουρκική από τις επίσημες γλώσσες του κράτους. Κανείς δεν παραβίασε τα δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων. Μάλιστα, όπως μου είπαν φίλοι, τους παρείχαν και δωρεάν ρεύμα. Ζούσαν σαν να βρίσκονταν στον «κόλπο του Χριστού». Πήγα μόνο μία φορά στο τουρκικό μέρος, όταν άνοιξε η πρόσβαση. Υπάρχει μια περιοχή, επίσης στη Μεσόγειο. Έχει και βουνό και θάλασσα. Το μέρος είναι ωραίο. Το μόνο, όταν πας, υπάρχει φραγμός, στρατιώτες του ΟΗΕ. Δεν μπορείς να περάσεις απλά — υπάρχουν συγκεκριμένα σημεία. Μπορείς να πας, αλλά δεν το επιδιώκω ιδιαίτερα. Αν και υπάρχουν άνθρωποι που πάνε εκεί για να βάλουν βενζίνη. Είναι στη μισή τιμή. Θυμάμαι, τον δεύτερο χρόνο που δούλευα με την εθνική Κύπρου, παίξαμε με τους Τούρκους. Ο προπονητής τους ήταν ο Αλεξάντρ Ρεζάνοφ, χρυσός Ολυμπιονίκης από τη Ζαπορόζιε. Έχασαν με μεγάλη διαφορά. Αλλά ο Ρεζάνοφ δούλευε ήδη εκεί για αρκετά χρόνια. Και οι Τούρκοι του παρείχαν ό,τι χρειαζόταν – προετοιμασίες, αγώνες… Εμείς μείναμε εκεί για δύο μέρες. Εκείνοι όμως δεν ήθελαν ούτε καν να μείνουν για φαγητό μετά τον αγώνα όταν ήρθαν σε εμάς. Όταν προσγειώθηκαν, υπήρχε αστυνομικός κλοιός από το αεροδρόμιο μέχρι το γήπεδο στη Λάρνακα. Ήρθαν, έπαιξαν και έφυγαν αμέσως μετά. Αλλά δεν υπήρξαν συγκρούσεις. Απλώς, έπαιζαν με ασφάλεια.

Είναι αλήθεια ότι οι Κύπριοι είναι τεμπέληδες, όπως συχνά λέγεται; Ναι, υπάρχουν πολλοί τεμπέληδες. Αλλά αυτό οφείλεται και στο κλίμα. Τώρα βρίσκομαι στη Μόσχα. Και ο γιος μου μού λέει: «Εδώ έχει πάνω από πενήντα βαθμούς». Ακόμα κι αν θέλεις να κάνεις κάτι… Λέει: περπατάω πέντε μέτρα από το σπίτι μέχρι το αυτοκίνητο – και ιδρώνω αμέσως. Σαν να είσαι σε σάουνα. Είναι, βέβαια, και διαφορετική γενιά. Όταν ξεκίνησα εγώ, τα παιδιά ήταν πιο φανατισμένα. Τώρα έρχονται για κάποιο όφελος. Αν είσαι σε σύλλογο, οι καθηγητές είναι πιο επιεικείς. Αν είσαι στη λίστα της εθνικής ομάδας, έχεις προνόμια για την είσοδο στο πανεπιστήμιο με δωρεάν φοίτηση. Αν δεν τα καταφέρεις, έχεις πενήντα τοις εκατό έκπτωση σε ιδιωτικό. Επιπλέον, κάθε σύλλογος έχει επαφές με πανεπιστήμια. Σε ένα από αυτά έχουμε τριάντα τοις εκατό έκπτωση. Τα δίδακτρα είναι δέκα με δεκαπέντε χιλιάδες ευρώ τον χρόνο. Το είκοσι τοις εκατό είναι δύο με τρεις χιλιάδες. Υπάρχει διαφορά;

 Η μεγαλύτερη διάκρισή σας ως παίκτης χάντμπολ ήταν το Κύπελλο Κυπελλούχων το 1977; Νομίζω ότι ήταν το χρυσό στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Νέων την ίδια χρονιά. Αμέσως μετά από εκείνο το τουρνουά, ο Ολέγκ Γκάγκιν κι εγώ πήγαμε στη Ζαπορόζιε για τον τελικό του Κυπέλλου Κυπελλούχων με τη Μαγδεμβούργη. Είχα συμμετάσχει σε πολλούς αγώνες πριν από αυτό. Ετοιμαζόμουν. Αλλά πριν από το παιχνίδι, ο προπονητής Άλμπερτ Γκασίεφ είπε: «Δυστυχώς, δεν μπορώ να σε δηλώσω. Επιτρέπονται μόνο δώδεκα άτομα στην αποστολή». Φυσικά, τον κατάλαβα. Ήμουν δεκαεννιά χρονών. Μετά είχα την ευκαιρία να κατακτήσω τέσσερις φορές το αργυρό μετάλλιο στο πρωτάθλημα της Σοβιετικής Ένωσης και δύο φορές το πρωτάθλημα των συνδικάτων.

Σας είχαν καλέσει στην προετοιμασία της εθνικής ομάδας; Μία φορά. Ίσως να μην του άρεσα του προπονητή, δεν ξέρω. Μετά το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Νέων, ο Ανατόλι Νικολάγεβιτς Γεφτουσένκο είπε —και όχι μόνο σε μένα— ότι θα ήθελε να με χρησιμοποιήσει στο μέλλον. Ο Σεργκέι Κουσνιριούκ, που είχε ήδη κατακτήσει το χρυσό στους Ολυμπιακούς του Μόντρεαλ, ήρθε μαζί μας στη Σουηδία. Υπήρχαν πολλοί ταλαντούχοι παίκτες: Βλαντίμιρ Μπέλοφ, Βάλντεμαρ Νοβίτσκι, Βλαντίμιρ Ρεπγιέφ, Αλεξάντερ Σιπένκο…Είχαμε και έναν τερματοφύλακα —τον Ανατόλι Γκαλούζα από την SKA Μινσκ. Πιστεύω πως ήταν ο καλύτερος τερματοφύλακας. Έμφυτο ταλέντο. Δεν ξέρω ποια άλλη ομάδα είχε τέτοιο παίκτη. Τον κάλεσαν στην εθνική ΕΣΣΔ. Και τότε οι γιατροί του βρήκαν κάποιο πρόβλημα στην καρδιά. Είπαν πως είναι μεγάλο ρίσκο. Αλλά αν έπαιξε με την SKA μέχρι τα τριάντα δύο του, κέρδισε τα πάντα, καταλαβαίνω γιατί δεν μπορούσε να παίξει και στην εθνική ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης. Έχω ερωτήματα για τον τρόπο επιλογής των παικτών.

Ποια ήταν η σχέση σας με τον Γεφτουσένκο;  Κανονική, επαγγελματική. Σέβομαι τη δουλειά που έκανε για το σοβιετικό χάντμπολ. Τον είχα ρωτήσει: «Τι μου λείπει;» Και μου απάντησε: «Όλα καλά». Αλλά ίσως τελικά κάτι έλειπε. Μια ιστορία για τον Γεφτουσένκο; Θυμάμαι ότι ήταν η επέτειος του αθλητικού συλλόγου του ΜΑΙ. Παίξαμε ένα φιλικό παιχνίδι με την εθνική ομάδα της Σοβιετικής Ένωσης. Ήρθαν πολλοί φοιτητές. Και νικήσαμε με τρία ή τέσσερα γκολ ως σύλλογος. Εγώ σκόραρα τέσσερα. Στη δεξιά πλευρά της ομάδας ήταν ο Βολόντια Κραβτσόφ και ο νέος Αντρέι Αντονέβιτς. Στο κοινό γεύμα, ο Ανατόλι Νικολάγεβιτς, που εργαζόταν και ο ίδιος στο ΜΑΙ, είπε: «Συγχαρητήρια στην ομάδα που κέρδισε την εθνική ομάδα στην επέτειό της. Αλλά είχαμε και τα δικά μας προβλήματα. Ένας δεκαεπτάχρονος νεαρός, ο Αντονέβιτς, έπαιξε για εμάς». Ήταν ένα αστείο περιστατικό. Διότι δίπλα στον Αντονέβιτς ήταν ο Ανπίλογκοβ, ο Νοβίτσκι, ο Μπέλοφ, ο Κουσνιριούκ, ο Κιντιάεβ, ο Σιπένκο — παγκόσμιοι και Ολυμπιονίκες… Κάποιου είδους δικαιολόγηση. Ο Ανατόλι Νικολάγεβιτς βρήκε έναν τρόπο να το βγάλει πέρα. Η ομάδα έχασε από το ΜΑΙ — κάτι που δεν θα έπρεπε να συμβεί θεωρητικά. Αλλά συνέβη.

— Επηρέασε εσένα το γνωστό περιστατικό με το ΜΑΙ στο τελωνείο; Όχι. Εγώ τότε δεν πήγα στη Γαλλία. Εκείνη τη χρονιά είχα τραυματίσει το μηνίσκο μου και έκανα εγχείρηση. Αλλά φυσικά γνωρίζω την ιστορία αυτή. Τα παιδιά μου το είπαν. Ωστόσο, δεν ήμασταν ενήμεροι για όλες τις λεπτομέρειες.

Τι βρήκαν στην κατοχή των παικτών — βιβλία του Αλέξανδρου Σολζενίτσιν; Υπάρχουν διάφορες εκδοχές. Αν το ξέρεις, το ξέρω κι εγώ. Ναι, όσο γνωρίζω, βρήκαν το “Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ”. Αλλά εγώ δεν ήμουν τότε στο τελωνείο. Ήταν ακατάλληλο και αμήχανο να ρωτήσουμε τα παιδιά ποιος είχε τα βιβλία. Η ομάδα αποκλείστηκε αργότερα. Μόνο εγώ, ο Γκάγιν, ο Κραβτσόφ, που ήμασταν στην εθνική ομάδα, και επίσης ο Βάσια Ιλίν και ο Βαλεντίν Σίτσεφ, που δεν πήγαν για οικογενειακούς λόγους, μείναμε. Από το 1981, είχαμε μια άλλη ομάδα.

Υπάρχει κάποιος από την εθνική ομάδα νέων της Ρωσίας που προπόνησες και αργότερα έγινε διάσημος; Ο Βιτάλι Ιβάνοφ. Υπήρχαν πολλοί ταλαντούχοι παίκτες. Ένας από αυτούς ήταν ο Λέσα Ντμίτριεφ. Δεν λέει τίποτα το όνομα αυτό; Άφησε το χάντμπολ και παίζει στο θέατρο της Γιαροσλάβλ και κάνει ταινίες. Κοιτάω: Λέσα! Υγιής, δύο μέτρα ψηλός, αριστερόχειρας… Κάποτε πήγαμε στο τελικό μέρος του πρωταθλήματος Ρωσίας. Η ομάδα περιλάμβανε παιδιά από το Παλάτι των Πιονιέρων, όπου εργαζόμουν. Και ήταν δυνατό να ενισχυθεί με έναν ή δύο παίκτες που έπαιζαν στην επιλογή. Ρώτησα τον Μαξίμοβ: “Βλαντιμίρ Σαλμανοβίτς, μπορώ να πάρω τον Ντμίτριεφ;” Η ομάδα μου ήταν πολύ καλή. Αλλά ο Λέσα έγινε αμέσως ένας από εμάς. Ένας καλόκαρδος τύπος. Στον τελικό, στην παράταση, χάσαμε ένα γκολ από την ομάδα του Αστραχάν, εκτός έδρας.

Είσαι χαρούμενος που δέχτηκες την πρόταση από την Κύπρο πριν 27 χρόνια; Ναι. Κατάφερα να κάνω καλή και ποιοτική δουλειά από το μηδέν. Κάποτε, τα παιδιά από την εθνική ομάδα νέων, που ξεκίνησαν μαζί μου αλλά έπαιξαν μετά με άλλον προπονητή, συναντήθηκαν με τους Ρώσους σε αγώνα προκριματικών στο σπίτι τους. Οι Κύπριοι έχασαν με μόνο τρία γκολ. Υπήρχαν εννέα από τους μαθητές μου στην ομάδα αυτή. Ήταν ευχάριστο για μένα ότι έπαιξαν εξίσου καλά με τους Ρώσους. Και η ρωσική ομάδα τότε ήταν σιδερένια. Επίσης, είμαι χαρούμενος και από πλευράς ζωής. Ο γιος μου παντρεύτηκε και έχει υπέροχα παιδιά. Η εγγονή μου είναι δέκα ετών, ο εγγονός μου έξι. Είμαι μαζί με τη γυναίκα μου για σαράντα χρόνια. Όλα πάνε καλά.

Την συνέντευξη την έδωσε στις 18 Ιουλίου του 2020 στην ιστοσελίδα handballfast.com.